HELİOGRAF NEDİR?

Tarihin çeşitli dönemlerinde, uzaktan uzağa haberleşme için değişik yöntemlerin kullanıldığı herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Başlangıçta çok ilkel olan bu yöntemler, geçen zamanla ilerleyen teknolojiye uygun bir gelişme göstermiş ve sonunda şimdiki halini almıştır.
Eski Yunanlılar karanlıkta meşalelerle işaretleşir, bir yerden bir yere böylece haber gönderirlerdi. Fakat gündüz vakti aynı yöntemden yararlanamayacakları doğal bir şeydi.
İnsan aklı çok geçmeden bu sorunu da cevaplandırdı. Çocukların küçük bir el aynasıyla güneş ışığını değişik bir yönde yansıttıklarını biliriz.
1821 yılında, Gauss adında biri aynı yöntemden yararlandı. Gauss’un icat ettiği cihaz, birbirine karşı uygun açıda yerleştirilmiş iki aynadan meydana geliyordu. Aynalardan biri “odaklama” için, öteki de sinyal verme, yani işaret gönderme işinde kullanılıyordu. Aradan belirli bir zaman geçince, değişik tiplerde heliograflar yapıldı.
Mance’nin “arazi telgrafı” sisteminde, sinyal verilen aynaya ek olarak bir de “görme borusu” vardı. Buna karşılık, Begbie’nin arazi telgrafı cihazında iki ayna kullanılmıştı. Aynalardan biri “güneş aynası” idi. Bu ayna, üzerine düşen güneş ışığını sinyal (işaret) gönderme aynasına yansıtıyordu. Güneşin, sinyal veren yani işaretleri gönderen kimsenin arkasında kalması gerekliydi.
Daha sonra kullanılan sistemlerdeki bütün aynalar, Mance’ın heliografında kullanılan aynalar gibiydi. Hepsinin ortasında bir delik veya bir daire vardı. Görsel yani gözle görme esasına dayanan sinyaller bu deliğin düzenli bir şekilde açılıp kapatılmasıyla yansıtılıyor, böylece belirli bir anlam taşımaları sağlanabiliyordu.
Bu tür sinyaller göndererek haberleşme, Güney Afrika Savaşları sırasında çok önemli bir rol oynamıştır. Güneş ışığının derecesi (eğikliği) ve ortamın duru atmosferi, bu tür haberleşme için en uygun koşulları yaratıyordu. Açık havada, heliograflarla verilen sinyaller yaklaşık olarak 76 kilometre mesafeden görülebiliyordu. Bunun için dürbün kullanmaya bile gerek yoktu.