BUZDOLABINI KİM İCAT ETTİ?

Genel anlamda soğutma, belirli şeyleri soğutup bu durumda tutmak amacıyla yapılan işlemdir. Herhangi bir şeyi soğutmak için, ondaki sıcaklığın alınması ve tekrar ısınmasına meydan verecek koşulların ortadan kaldırılması gerekir.
Eski zamanlarda, belirli şeyleri soğutmak, soğuk tutmak için kar ve buzdan yararlanılıyordu. Çok eskiden beri bilinen şarap bu yoldan soğutulurdu. Fakat çok eski zamanlarda bile “yapay soğuk” sağlamanın bir başka yolu vardı.
Bu işlem, suda belirli tuzları eriterek yapılırdı. Amonyum nitrat ve aynı karakteristikte diğer bazı maddeler, içinde eridikleri suyun sıcaklığını giderirlerdi. Böylece suyun ısısı düşürülmüş olurdu. Başka türlü söylemek gerekirse, bu tür tuzlar suyun “dnma derecesi”ni düşürmek bakımından yararlıydılar. Tuz buzun üzerine konduğu vakit, kısa bir sürede buzu suya dönüştürüyordu. Bu değişimin olması için, belirli bir enerjiye ve ısıya ihtiyaç vardı. Bu da suyla sağlanıyordu.
Kısaca, ilk soğutma yöntemlerinde doğal buz veya kar kullanılırdı. Ya da suda eritilmiş belirli tuzlardan yararlanılmaktaydı. Bütün bunlara rağmen, şnsanlar başka soğutma yöntemlerine ihtiyaç hissettiler. “Buharlaştırma” dediğimiz üçüncü bir yöntem ortaya çıktı. Buharlaştırma, kolayca tahmin edileceği gibi bir sıvının buhara dönüştürülmesi işlemiydi. Elinizin üzerine biraz su veya alkol sürdüğünüz zaman, çok geçmeden bir serinlik, hatta bir soğukluk hissedersiniz. Sıvı elinizin sıcaklığını almış ve buharlaşmıştır.
Nitekim modern anlamda buzdolaplarının yapımındaki temel ilke de bu olmuştur. 1823 yılında, Michael Faraday , basınç uygulanan amonyak buharının sıvı haline dönüştüğünü gördü. Basınç kaldırıldığı zaman, belirli bir ısı kaybıyla bu sıvı tekrar buhar haline geliyordu.
Modern soğutma sisteminde de aynı ilke uygulanmaktadır. Yukarıda görmüş olduğumuz gibi, bir şeyi buhar halinden sıvıya dönüştürmek için ısı vermek gerekmektedir. Bu ısının alınmasıyla, sıvının tekrar buhar haline dönüşmesi olanağı vardır. Aynı işlemin devamlı ve düzenli bir şekilde yapılması, modern buzdolaplarının çalışmasında temel ilke olmuştur.
Bu ilkenin uygulandığı ilk soğutma makinesini yapan Carl Linde adında bir İsviçrelidir. Carl Linde, 1874 yılında yaptığı soğutma makinesiyle birayı soğutmayı başarmıştı. 1877’de daha geliştirilmiş bir makine yaptı. Bu yeni makinede sıvı halinde amonyak kullanılmıştı.
Aynı doğrultudaki çalışmalar, gelişen teknikle yeni, yeni olanaklar kazandı.