KOKU NEDİR?
Kısa ve açık bir şekilde tanımlamak gerekirse, koku, beş duyu organımızdan biri olan burnumuzla algıladığımız şeydir. Bir gülün, bir esansın, dumanı tüten iyi demlenmiş çayın fırında pişmekte olan bir pastanın kokusunu herkes sever dersek pek yanlış olmaz. Buna karşılık, çoğunluğun sevmediği, bucak bucak kaçtığı belirli kokular vardır. İşin ilginç yönü, gerek hoşa giden gerekse hoşa gitmeyen kokular olgusunda burnumuzun aracılığıyla aldığımız koku miktarının çok ama çok az olmasıdır. Öyle ki herhangi bir maddenin kokusunu aldığımız zaman,belirli bir miktar havada bulunan kokusunun sadece 1/30.000.000.000 (yani otuz milyarda bir oranını) hissetmiş oluruz.
Koku diye tanımladığımız duyuyu meydana getiren nedir acaba? Belirli bir kimyasal madde koku alma sinirlerinin ucuyla temasa geldiği zaman, belirli bir kokuyu hissederiz. Söz konusu belirli maddenin gaz halinde olması şarttır. Aksi halde havada yol alamaz, yayılamaz. Zaten her kokuyu belirli bir mesafeden alabilmemizin nedeni de budur.
Koku alma daha doğrusu koku hücreleri, burnun içindeki zar(gışa) tabakada bulunan kılların yapısındadır. Bu sinir burun oyuğunun üst bölümündeki küçük bir kesimi kaplar. Yer alışlarınca öylesine bir düzen mevcuttur ki, soluk almamızla havayı o yönde, o kesime doğru çekeriz. Fakat herhangi bir şeyi özellikle koklamak istiyorsak, bir çiçeği koklarken yaptığımız gibi yaparız. O belirli şeyi koklamak için yaptığımız hareketle, hava doğrudan doğruya o kesime çekilir.
Genel gruplandırma olarak altı tür koku vardır:
1) Çiçeksi-gül, menekşe, vs.
2) Yapışkan-elma, limon, vs.
3) Yanık-kahve, vs.
4) Çürük-bozuk yumurta, mayalaşmış şeyler, belirli peynirler, vs.
5) Etersi-alkol, benzin, vs.
6) Sentetik
Yediğimiz bazı maddelerin gazımsı zerrecikleri dolayısıyla, koku alma duyusunun tat duyusuyla karıştırıldığı durumlar olabilir. Bunu bir örnekle belirtelim, içtiğiniz kahvenin kokusunu alamıyorsanız, kahve size her zamanki tadı vermeyecektir. Soğuk algınlığı hallerinde belirli yiyeceklerin kokusunun kaybolmuş gibi gelmesi bu yüzdendir. Koku alma duyusu, soğuk algınlığı nedeniyle tıkanmıştır. Çalışmaz durumdadır. Bu da tat alma duyusu üzerinde etken olur.