ZEKÂ TESTİ NEDİR?

Günümüzde özellikle ilkokul öğrencilerinin çoğuna zeka testleri uygulanmaktadır. Zeka testlerinin sonuçları, çocuğun öğrenme ve bellek (hafıza) yetenekleri konusunda bilgi verir. Öğrendiklerini çözümü gereken sorunlara uygulama düzeyini gösterir. Genel bir tanımlamayla, zeka kitaplardan öğrenilen, diğer yollarla edinilen bilgiden başka bir şeydir. Düzenli, bir sistem çerçevesinde ve yararlı olacak şekilde düşünme, sonuçlara, yargılara varma yeteneğidir.
Bunu açığa çıkarmak için yapılan zeka testleri de çeşitli bakımlardan yararlı olur. Zeka testlerinin sonuçlarına göre, öğretmenler kendi sınıflarındaki öğrencileri değişik gruplara ayırabilirler. Bu ayırma,çocukların öğrenebilme yeteneği derecesine göre yapılır. Okullar dışında, işverenler de işe alacakları kimselere belirli zeka testleri uygulamaktadırlar. Yapılan zeka testlerinin sonucunda, kimlerin hangi tür işlerde daha yararlı olabileceği ortaya çıkar. Günümüzde modern ordularda da zeka testleri yapılan merkezler vardır.
Zeka değerlendirmesine ilişkin çalışmalar yirminci yüzyıl başlangıcından beri yapılmaktadır. Yüzyılın ilk yarısında, Fransa’da Paris’teki okulların yetkilileri, okullardan çoğunda öğrencilerin derslerinde başarısız olduklarını farkederek tedirginliğe kapılmışlardı. Bunu öğretmenlerin yeteneksizliğine verdiler. Öğretmenlerin büyük bir kısmını öğretme yeteneğinden yoksun olmakla, gereken titizlik ve özeni göstermemekle suçlandırdılar. Sorunun çözümünde yardımcı olması için Alfred Binet adındaki bir psikolog (ruhbilimci) çağrıldı. Alfred Binet, işe tamamen başka bir doğrultu üzerinde çalışmakla başladı. Öğrencilerin zekalarını ölçmeyi ilk esas tuttu. Bu işi bilimsel yöntemlerle yapıyordu.
Binet ve işbirliği yaptığı Theophile (Teofil) Simon, testlerden herhangi birinin yeterli olmayacağı kanısındaydılar. Bu nedenle, küçük küçük birçok testler hazırladılar. Çok basitten çok zora doğru bir düzenlemeyle bu testleri gruplandırdılar. Çocukların yaşlarına göre değişik test gruplarını uygulayarak, hangi yaştaki çocuklara hangi testlerin uygun düşeceğini kararlaştırdılar. Bir çocuğun zeka durumu, başarıyla geçtiği testlerin toplam sonucuyla belirleniyordu. Bu esas üzerine, her yaş grubu için standart zeka durumu hesaplandı. Standart zeka durumu, çocuğun aynı yaştaki çocuklara göre daha üstün veya daha eksik zekaya sahip olduğunun ortaya çıkarılmasında esas tutuluyordu.
Alfred Binet, değişik yaş gruplarına uygulanacak zeka testleri için “zeka yaşı” kavramını ortaya koydu. Zeka yaşı, test yapılan çocuğun zeka yönünden gelişiminin ölçüşüydü. Örneğin 9 yaş için uygulanan testleri başarıyla geçen, fakat 10 yaş ve daha yukarısına göre düzenlenmiş testlerde başarı gösteremeyen çocuğun zeka yaşı 9’du. Sözkonusu çocuğun, gerçek yaşı ne olursa olsun, zeka yaşı “9” diye belirleniyordu. Ancak, zeka yaşının tek başına zeka durumunun parlaklığını belirlemeyeceğini de özellikle söyleyelim. Asıl yaşı 13 fakat zeka yaşı 9 olan bir çocuk, aslında zeka yönünden durgun bir çocuktur. Buna karşılık, gerçek yaşı 6 fakat zeka yaşı 9 olan bir çocuk, parlak, üstün zekalı bir çocuk diye tanımlanır.
1912 yılında, Wilhem Stern adındaki bir Alman psikolog, çocuğun kendi yaşına göre zeka durumunun açığa çıkarılması için bir yöntem önerdi. Bu hesaplama, zeka yaşının gerçek yaşa bölünmesiyle yapılacaktı. Ortaya çıkan sonuç, çocuğun zeka değerini(I.Q.) belirtiyordu. Örneğin çocuğun zeka yaşı 9,gerçek yaşı ise 13 idi. 9/13 (dokuzun on üçe bölünmesi), 0.69 sonucunu verecekti. Burada 100 üzerinden 69 not alan bir zeka sözkonusuydu. Yani çocuğun zekası normalin altındaydı. Buna karşılık, gerçek yaşı 6, zeka yaşı ise 9 olan bir çocuk, 9/6 hesaplamasıyla 1.50 sonucunu veriyordu. Bu da 100 üzerinden 150 anlamına gelirdi. Sözkonusu çocuk normalin üstünde bir zekaya sahipti.